پرورش خلاقيت در كودكان
- مجموعه: خلاقيت در كودكان
رشد خلاقيت در بيشتر كودكان از ۵ سالگي به بعد آغاز مي‌شود
«آلن آلدا»، بازيگر و كارگردان نامدار آمريكايي، مي‌گويد: "خلاقيت جايي است كه هيچ كس ديگري تا به حال پاي نگذاشته است. براي كشف خود و يافتن هر چيز فوق العاده‌اي به وسيله شهود، بايد از شهر آسايش خود به بيابان‌هاي وحشي و ناشناخته مهاجرت كرد."
تفكر خلاق
اگر بخواهيم تفكر خلاق را معنا كنيم، بايد بگوييم كه وقتي از مجموعه اطلاعات و داده‌ها يك فكر جديد و نو ارائه شود، تفكر خلاق حاصل شده است. در واقع مجموعه‌اي از افكار رها شده كه به تنهايي ثمري ندارد يا كيفيت بالايي ندارد، به اشكال جديدي تبديل مي‌شود كه نتيجه بخش و مفيد است. تمامي اختراعات، حاصل تفكر خلاق است يعني فكر جديدي كه در يك مجموعه به توليد شي جديدي منجر شده است.گاهي تفكر خلاق به نوآوري منجر مي‌شود؛ يعني از داده‌ها و مصالح موجود استفاده جديدي مي‌شود. براي داشتن تفكر خلاق به زمينه‌هايي نياز است. طبيعي است كه هر كودكي با سطحي از هوش، توانمندي، استعداد و علاقه به دنيا مي‌آيد و شيوه پرورش تفكر خلاق در كودكان متفاوت است اما مي‌توان زمينه هاي بروز تفكر خلاق را در كودكان فراهم كرد.
۵ سالگي، اوج تفكر خلاق
از آن جا كه كودكان پيش از ۵ سالگي توجه و تمركز كمتري دارند، رشد خلاقيت در بيشتر كودكان از ۵ سالگي به بعد آغاز مي‌شود اما هستند كودكان خلاقي كه از ۲ سالگي كارهاي خلاقانه انجام مي‌دهند و البته هوش بالاتري نسبت به همسالان خود دارند. بنابراين والدين از ۵ سالگي به بعد با اتخاذ شيوه‌هاي متعدد مي‌توانند اميدوار باشند كه خلاقيت در كودكشان پرورش پيدا كند. برخلاف تصور بسياري از والدين درباره اين كه براي افزايش خلاقيت كودك نياز به سرمايه‌گذاري مالي وجود دارد، در اين راستا فقط لازم است كودك درباره اشياي موجود در محيط پيرامون خود اطلاعات كافي داشته باشد و اجازه يابد آن چه كنجكاوي‌اش را تحريك كرده است، در اختيار داشته باشد.
آيا علاقمنديد كه كودكانتان به بالاترين بخش خلاقيت خود برسند؟ پس مي‌توانيد از راه‌هاي ساده‌اي كه در ادامه مي‌آيد، استفاده كنيد. راه‌هاي رسيدن به خلاقيت بسيار پيچيده و تاريك است ولي با چند نشانه و علامت، مي‌توان آن را يافت. در ادامه، چند راه ساده براي بالا بردن خلاقيت كودكان توضيح داده مي‌شود.
1- اشتباه كردن خوب است. پژوهشگر دانشگاه استنفورد، محقق روش‌هاي فكري و نويسنده كتاب «روانشناسي جديد براي موفقيت»، «كارول دويك» بر اين باور است كه كودكاني كه از شكست خوردن مي‌ترسند كمتر خلاقيت از خود نشان مي‌دهند. اگر كودك شما از اشتباه كردن مي‌ترسد، به او بگوييد: "باز هم سعي كن انجامش دهي." همان گونه كه دوست و همكارم «بن گراسمن كان» از سازمان نوآوري «نورداستورم» عقيده دارد كه شكست، حركت به جلو و پيشرفت است. با نگاه كردن به اشتباهات مي‌توان فرصت‌هاي رشد را فراهم نمود.
2- در هنگام تشويق كودك، هوشيار باشيد. همه ما درباره اين كه چگونه ستايش و تشويق به تفكر مستقل كودك آسيب مي‌رساند، شنيده‌ايم. در كتاب «آلفي كوهن» به نام «تنبيه به وسيله تشويق»، در مورد مشكلات ستاره‌هاي طلايي، طرح‌هاي تشويي، نمرات عالي، تشويق‌هاي بي‌رويه و ديگر راه‌هاي رشوه دادن، نويسنده در مورد چگونگي تشويق و ايجاد انگيزه در مردم براي به دست آوردن پاداش بيشتر توضيح داده است. مشكلاتي به همراه تشويق وجود دارد كه مي‌تواند كودك را از جستجو براي انگيزه‌هاي دروني خود بازدارد. اين موضوع نشان دهنده اين نيست كه هرگونه تشويقي نامناسب است ولي در آينده اگر مي‌خواهيد كودك خود را تشويق كنيد، سعي كنيد با جمله‌اي هدفمند مانند؛ "مي‌بينم كفشت را خودت پوشيدي!" يا "واقعاً براي حل اين مسئله رياضي زياد زحمت كشيدي و سخت كار كردي!" همراه باشد.
3- از بهم ريختگي به هم نريزيد. بيشتر ما خواستار يك مكان پاكيزه و مرتب هستيم و از شلوغي و بهم ريختگي احساس پريشاني مي‌كنيم. با اين حال هنگامي كه كودكان و حتي بزرگسالان در حالت خلاقيت خود بسر مي‌برند، همه چيز به سرعت بهم مي‌ريزد. دفعات بعد كه كودك‌تان از شما درخواست آبرنگ كرد و يا خواست اسباب‌بازي‌هاي خود را روي كف اتاق بريزد، به او فضاي كافي دهيد و يا اگر هوا خوب و شرايط مناسب است او را به حياط و يا بيرون از خانه ببريد. احتمالا بايد آن بهم ريختگي را هم خودتان جمع كنيد ولي خلاقيت كودك شما بر آن ارجحيت دارد.
4- مدل خلاقيت براي فرزند خود شويد. چه مقدار خلاق هستيد؟ در چه كاري مي‌توانيد از خلاقيت خود بهره و لذت ببريد؟ آشپزي، آواز خواني، باغباني، نقاشي، رقص؟ كودكاني كه والدين خود را در حال خلاقيت ببينند بيشتر به سوي اين فعاليت‌ها جذب مي‌شوند. اگر مدت مديدي از آخرين خلاقيت شما مي‌گذرد، به وسيله كودك درون خود فكر و تلاش كنيد و آنچه شما را در آن هنگام خوشحال مي‌كرد بياد آوريد و زمان خود را، حتي براي نيم ساعت، صرف آن كار كنيد. سپس احساس خود را دريابيد و ببينيد آيا از انجام آن لذت برديد و مي‌خواهيد كه روز ديگر هم اين كار را تكرار كنيد؟
شيوه پرورش تفكر خلاق در كودكان متفاوت است
5-ذهن خود را باز نگه داريد. به كودك خود گزينه‌هاي را ارائه دهيد كه براي تفكر مستقل وي مناسب باشد. شما ممكن است كه خود عادت به شام يا صبحانه خوردن نداشته باشيد ولي اگر فرزند شما براي صبحانه و قبل از رفتن به مدرسه ماكاروني مي‌خواهد، به وي در آشپزخانه كمك كنيد كه خودش غذاي مورد علاقه‌اش را آماده سازد. اگر كودك شما علاقمند به كمك در كارهاي آشپزخانه است، آنجا را به يك آزمايشگاه علمي براي وي تبديل كنيد و مواد و وسايل لازم را برايش مهيا سازيد.
6- گامي به عقب برداريد. اين مورد ممكن است اينطور به نظر بيايد كه موارد قبل را كمي نقض كرده باشد ولي مهم اين است به ياد داشته باشيد كه تعادل داشتن در همه موارد لازم است. اگر كودك احساس كند كه همواره تحت نظارت است، ممكن است كه كمتر ريسك كند كه اين موضوع باعث كاهش خلاقيت وي گردد. اگر مشوق استقلال كودك خود باشيد، خواهيد ديد كه قوه تخيل وي هم شكوفا مي‌شود. در آينده هنگامي كه فرزند خود را در حال آرام بازي كردن، نقاشي يا نوشتن ديديد، از اظهار نظري مانند؛ «چه مي‌كشي؟!» خودداري كنيد. چنين جملاتي او را از حالت خلاقيت خارج مي‌سازد، در عوض براي خود يك فنجان قهوه درست كنيد و از لحظات‌تان لذت ببريد.
7- بازگشت به مباني. اسباب‌بازي‌هايي كه سروصدا توليد مي‌كنند، بسيار سرگرم‌كننده هستند و به طور قطع جاي خود را دارند ولي به تفكر خلاق كودك شما كمكي نمي‌كنند. اسباب‌بازي‌هايي مانند ميله‌هاي سبك، لوله‌هاي پلاستيكي، بلوك‌هاي سبك با اشكال متفاوت، عروسك، لوازم اداري، شن و ماسه و آب اين كار را انجام مي‌دهد.براي تماشاي بازي كودك خود وقت بگذاريد و نگاهي سريع به ابزار موجود خود بياندازيد. چه چيزي مي‌تواند كودك شما را بيشتر سرگرم كند؟ چه اشيايي او را به بازي‌هاي خلاقانه وامي‌دارد؟ آيا مي‌توانيد اسباب‌بازي‌هايي كه بسته هستند (اسباب‌بازي‌هايي كه با يك يا دو دگمه كار مي‌كنند) را با يك اسباب‌بازي باز (اسباب‌بازي‌هايي مانند بلوك كه كار بيشتري مي‌توان با آن انجام داد) معاوضه كنيد؟
8-وقت خود را براي حلاقيت فرزندتان تنظيم كنيد. اين براي والدين شاغل مي‌تواند مشكل باشد ولي كودكان نياز به زمانِ از پيش تعيين‌نشده براي تصور، ساختن، تجربه‌اندوزي و كشف دارند. اين موضوع مي‌تواند نيم ساعت نقاشي پس از شام خوردن و كتاب خواندن قبل از رفتن به رختخواب باشد يا اين كه يك ساعت در آخر هفته خود را به او اختصاص دهيد. براي اين كار به طور حتم، زمان بگذاريد.
9- كاهش نشستن در جلو صفحۀ نمايش (تلويزيون، مانيتور،...). براي برخي از خانواده‌ها اين مشكل به سختي حل مي‌شود ولي همگي ما مي‌توانيم تلاش كنيم كه زمان كمتري به تماشاي فيلم و كارتون يا بازي‌هاي كامپيوتري صرف و به جاي آن نقاشي، شهرسازي با بلوك و خمير بازي يا هر كار خلاقانه ديگر كنيم.
10- توجه و اشاره به نكات كوچك زندگي. اين نكات ريز مي‌تواند يك قورباغه در پارك، شكل خطوط روي درختان يا ابري زيبا باشد. اين موضوع باعث شگفتي و توجه كودك براي قدرشناسي چيزهاي كوچك در زندگي مي‌شود.
- ۵۱۲ بازديد
- ۰ نظر