زندگينامه بزرگان

 "رابِرْتْ كُخْ" باكتري‏ شناس معروف آلماني و كاشف عامل بيماري سِل 

رابرت كُخ باكتري شناس و پزشك برجسته آلماني در 11 دسامبر 1843م در شهر هارتْزْ آلمان به دنيا آمد. وي پس از پايان تحصيلات خود در رشته پزشكي، مطالعات و تحقيقات گسترده‏اي را درباره علل برخي از بيماري‏ها هم‏چون وبا، سل و سياه زخم آغاز كرد. كُخ پس از تكميل روش كشتِ ميكروب‏ها، آن‏ها را به وسيله رنگ كردن در زير ميكروسكوپ مشاهده كرد و پي برد كه باسيل‏هاي بسيار كوچكي در خون گوسفند يا حيوان مريض وجود دارد. كخ عاقبت توانست با پرورش و نگهداري اين باسيل، نظريه خويش را اثبات نموده و سرم اين مرض را بسازد. اين عمل باعث شد كه از تلفات زياده از حد احشام جلوگيري شود. كخ در سال 1880م به عضويت شوراي سلطنتي بهداشت برلين انتخاب گرديد و از آن پس تحقيقات خود را براي كشف ميكروب سل كه از ديرباز به طاعون سفيد مشهور بود، آغاز كرد. اين مطالعات در نهايت منجر به كشف ميكروب سل در 24 مارس 1882م شد و كُخ پس از چندي اعلام كرد كه مي‏توان همه جانداران را در اثر تلقيح اين سرم از امراض مختلف مصون داشت. در سال 1905، كخ به دليل تلاش در راه گسترش علم و كشف باسيل سل، موفق به اخذ جايزه نوبل پزشكي شد و دانشمندان زمان، پس از تاييد نظرات او، وي را در شمار بزرگ‏ترين مكتشفين قرار دادند. كخ سفرهاي زيادي به افريقا براي تحقيق درباره مرض خواب، مالاريا و طاعون انجام داد و دريافت كه مرض خواب كه هزاران افريقايى را به كام مرگ كشانده بود، در اثر نيش پشه‏اي به نام تسه تسه است. به تدريج كخ در اثر فعاليت زياد و ناراحتي‏هاي ناشي از آن مريض و ضعيف گرديد، تا اين‏كه كاشف سل كه خود نجات دهنده جان ميليون‏ها انسان بود در 27 مه 1910م در 67 سالگي بر اثر مرض سل درگذشت. رابرت كُخ بدون شك بعد از لويي پاستور كاشف پني‏سيلين، بزرگ‏ترين ميكروب شناس دنيا است و خدمات ارزنده او در راه بسط علم، هيچ‏گاه از يادها نخواهد رفت.

"جواهرلَعْلْ نِهْرو" سياست‏مدار برجسته و اولين نخست‏ وزير هند 

جواهر لعل نهرو، سياستمدارِ استقلال‏طلب و اولين نخست وزير هند، در 14 نوامبر سال 1889م در اللَّه‏آباد هند به دنيا آمد. وي پس از اتمام تحصيلات خود در رشته حقوقِ دانشگاه كمبريج انگلستان، به قضاوت در هند مشغول شد. نهرو در سال 1918م به پارلمان هند راه يافت و در 1929م به رياست پارلمان رسيد. او در1920 درنهضتي كه به رهبري مهاتما گاندي با هدف آزادي هند از سلطه سياسي انگلستان به راه افتاد شركت كرد و با نهضت‏هاي ملي همراهي نمود. نهرو در طول مبارزات ضداستعماري خويش 10 بار دستگير و زنداني شد و روي هم رفته، در حدود سيزده سال از عمر خود را در زندان گذراند. نهرو در سال‏هاي زندان هم بيكار ننشست و به نگارش كتب مختلفي پرداخت. نهرو در همين سال‏ها، طي مسافرتش به مسكو تحت تاثير ماركسيسم قرار گرفت و بعضي از روش‏هاي مبارزه كمونيست‏ها را در هند به كار بست. البته مهاتما گاندي كه مبتكر اصل مبارزه منفي بود، غالباً با نظريات نهرو درباره شدت عمل و تحرك بيشتر در مبارزه مخالفت مي‏كرد. نهرو نيز كه از نفوذ كلام گاندي در ميان مردم هند آگاه بود و در عين حال احترام عميقي نسبت به او داشت، روش‏هاي خود را در مبارزه تعديل مي‏نمود. جواهر لعل نهرو پس از استقلال هند، به عنوان اولين نخست وزير اين كشور انتخاب شد و تا زمان مرگ، به مدت هفده سال، رهبري بلامنازع هند را برعهده داشت. نهرو در اين مدت در صحنه سياست بين‏المللي نيز درخشيد و همواره به عنوان يك شخصيت برجسته و صلح‏دوست مورد احترام مجامع جهاني بود. وي بنيادهاي سياسي - اقتصادي هند را پايه‏گذاري كرد و از يك كشور استعمارزده و بلاديده و دستخوش تفرقه، قدرت يكپارچه‏اي را در جنوب آسيا پديد آورد. كار مثبت عمده نهرو براي هند، اصرار وي بر اين امر بود كه هند به صورت يك دموكراسي غيرمنفك از آرمان‏هاي دنيايي و غيرديني باقي بماند. وي با گذراندن قانوني، نظام طبقه در هند را برانداخت و كارهايي كه براي از بين بردن فقر و عقب‏ماندگي انجام داد، سبب ايجاد انقلاب اساسي اجتماعي و اقتصادي شد. نهرو از قهرمانان استقلال هند و از رهبران متفكر مبارزات مردمي اين كشور طي سال‏هاي استقلال به شمار مي‏رود. او هم‏چنين به اتفاق جمال عبدالناصر و ژوزف تيتو و احمد سوكارنو رهبران وقت مصر، يوگسلاوي و اندونزي از بنيان‏گذاران جنبش عدم تعهد به شمار مي‏روند و حيثيتي بين‏المللي دارند. جواهر لعل نهرو در ژانويه 1964م دچار حمله قلبي شد و نيمي از بدنش فلج گرديد تا اين‏كه سرانجام در بيست و هفت مه 1964م در هفتاد و پنج سالگي درگذشت.

تولد خانم "اِتِل ليليان وينيچ" نويسنده معروف انگليسي (1864م) (ر.ك: 28 ژوئيه)

"اتل ليليان وينيچ" نويسنده و موسيقي‌دان انگليسي بود و در خانوادهٔ جرج بول يكي از دانشمندان برجستهٔ انگليسي در ۱۱ مه ۱۸۶۴ ديده به جهان گشود. پدر وي پروفسور رياضيات بود، مادرش دربارهٔ مسائل اجتماعي مقالاتي مي‌نوشت. «جرجي اورست»، عموي مادر او، جغرافيدان مشهوري بود و مرتفع‌ترين قلهٔ جهان نيز، به پاس تحقيقات وي، در سلسله جبال هيماليا، اورست نام گرفته است. اتل از كودكي با احتياج آشنا شد. هنوز يك سال و نيم از عمرش نگذشته بود كه پدرش جهان را وداع گفت. پس از پدر، پرورش او و چهار خواهر ديگرش به دوش مادر افتاد. مادر نيز با تدريس رياضيات، به زحمت اين خانوادهٔ بزرگ را اداره مي‌كرد. استعدادهاي درخشان نويسندهٔ آينده، زودرس بود. او به تحصيل فلسفه، ادبيات، زبانشناسي و موسيقي پرداخت. در اين ميان، موسيقي بيش از همه نظر او را جلب مي‌كرد. ابتدا به آثار ويليام بليك شاعر انگليسي علاقه مند شد، سپس آثار «شكسپير» و «ديكنز» به زندگي‌اش راه يافتند. در سال ۱۸۸۲، ارثيهٔ مختصري به او رسيد و بي درنگ عازم برلين شد و پس از سه سال تحصيل در آنجا، فارغ‌التحصيل رشتهٔ پيانو گرديد. در همين سال‌ها بود كه توجهش به مسائل اجتماعي جلب شد و مبارزهٔ انسان‌ها به خاطر آزادي، شوري عظيم در وي برانگيخت. از اين پس، اشعار «والت ويتمن» شاعر آمريكايي ورد زبانش بود:«اي آزادي! بگذار ديگران به تو ايمان نداشته باشند اما من تا واپسين دم به تو مومن خواهم ماند!» اتل در بهار ۱۸۸۷ به روسيه سفر كرد و در مراجعت به وطن، با ميخائيل وينيچ، يك انقلابي لهستاني كه به انگلستان گريخته بود، ازدواج كرد. در سال ۱۸۹۳، ترجمهٔ آثار كاشين، گوگول، داستايفسكي، شچدرين، اوسپنسكي و گروهي ديگر از نويسندگان روس را آغاز كرد. پس از آن، نخستين رمان خود، خرمگس را به چاپ رساند. سه سال پس از انتشار خرمگس، رمان ديگر وي به نام جك ديموند چاپ شد. اتل در كتاب اخير خود نيز رياكاري و قساوت خادمان كليسا را برملا و رسوا مي‌سازد. در سال ۱۹۰۴، سومين اثر او به نام اليويالتام انتشار يافت. در سال ۱۹۱۰، رمان ديگري به نام دوستي گسيخته شده نوشت. اين رمان دربارهٔ زندگي خرمگس در آمريكاي جنوبي است. در ۱۹۱۱ و چند سال بعد از آن، چند اثر معروف از لرمانتوف، شاعر اوكرايني، را به زبان انگليسي ترجمه و منتشر كرد. وينيچ از موسيقي نيز غافل نبود. چند سمفوني تصنيف كرد؛ اوراتوريوي او به نام بابيلون بخصوص جالب است. از كارهاي ديگر او ترجمهٔ نامه‌هاي شوپن، موسيقيدان معروف لهستاني است. نويسندهٔ ۸۰ ساله در ۱۹۴۴ رمان جديد خود را به نام كفشت را بكن به پايان برد. وي در اين اثر نيز بار ديگر به چهرهٔ خرمگس متوسل مي‌شود. اين رمان دربارهٔ اجداد مادري خرمگس نوشته شده است. آثار مهم وي عبارتند از "خرمگس، جك ديموند، اليويالتام، دوستي گسيخته شده، كفشت را بكن". در غروب ۲۷ ژوئيه ۱۹۶۰، اتل ليليان وينيچ در سن ۹۶ سالگي چشم از جهان فرو بست.

پرويز شهرياري چهره ماندگار رياضي

پرويز شهرياري بامداد روز جمعه ، 22 ارديبهشت ‌ماه 1391در بيمارستان‌ جم تهران بر اثر سكته قلبي چشم از جهان فروبست. وي چهره‌ ماندگار رياضي ايران و تاكنون بيش از 200 جلد كتاب در زمينه‌ رياضيات، نگاشته و برگردان كرده ‌بود. دكتر شهرياري استاد رياضيات و سردبير مجله‌هاي "وهومن" و "چيستا" و "رياضي و مردم" بود كه پس از 86 سال زندگي پربار علمي و فرهنگي درگذشت. وي در سال 1345 نشان درجه يك علمي و در سال 1384 به عنوان چهره‌ ماندگار در رشته رياضيات انتخاب و معرفي شد. پرويز شهرياري بارها توسط دانشگاه هاي خارجي دعوت به كار شد ولي ترجيح داد در داخل كشور بماند و به هموطنان خود خدمت كند. پيكر اين استاد زرتشتي، 22 اريبهشت ساعت 16 در آرامگاه زرتشتيان تهران در قصر فيروزه آرام مي گيرد. به گزارش خبرنگار مهر، پرويز شهرياري، رياضيدان و چهره‌ ماندگار رياضي ايران، در سال 1305 خورشيدي در كرمان زاده شد، وي تا سال سوم دبيرستان را در دبيرستان ايرانشهر در شهر كرمان گذراند و وارد دانشسراي مقدماتي كرمان شد. در خرداد ۱۳۲۳ فارغ‌التحصيل شد و براي ادامه تحصيل به تهران آمد. در تهران در سال 1332 در رشته رياضي از دانشكده علوم دانشگاه تهران و دانش‌سراي عالي (دانشگاه تربيت معلم تهران كنوني) فارغ‌التحصيل شد. وي يك سال در شيراز معلم بود و در 1333به تهران آمد. آن روزها در دبيرستان انديشه و دبيرستان‌هاي مربوط به گروه فرهنگي خوارزمي درس مي‌داد و در دانشكده فني دانشگاه تهران، در كلاس‌هاي روزانه و شبانه دانشگاه تربيت معلم و در اراك در مدرسه عالي علوم اراك هم مشغول تدريس بود. از اين استاد بزرگ بيش از صد عنوان كتاب درسي رياضيات، از جمله دوره‌ كتاب‌هاي درسي رياضي سه سال اول دبيرستان نظام قديم، دوره‌ كامل رياضيات دبيرستاني و كتاب‌هاي مسايل مربوط به آن و جبر سال سوم رشته‌ رياضي فيزيك و سه جلد كتاب آناليز رياضي، بيش از 97 كتاب كمك درسي به صورت ترجمه و تاليف، حدود 20 كتاب در زمينه‌هاي مختلف تاريخ، فلسفه، كاربرد و آموزش رياضيات و 9 جلد كتاب سرگرمي در رياضيات به دانش‌آموزان و دانش‌پژوهان رياضي كشور ارايه شده است. استاد شهرياري علاوه بر اين آثار، كتاب هاي ديگري در زمينه‌هاي مختلف تاليف يا ترجمه كرده‌ كه در اين ارتباط مي‌توان به كتاب‌هاي «دانشمندان و هنرمندان»، «خانه‌ اهريمن»، «دانش و شبه دانش»، «دو درس كوتاه درباره‌ ديرين‌شناسي»، «قطاري كه در بعد چهارم گم شد» و «نظريه‌ نسبيت در مساله‌ها و تمرين‌ها» اشاره كرد.